Acupunctuur, hoe kan dat werken dan?

22 april 2025/Josyanne van Duijse

Wat gebeurt er in mijn lichaam?

Wat is eigenlijk het effect van die naaldjes? Wat gebeurt er in mijn lichaam?

Tja, dat is een goede vraag. Die steeds verder beantwoord kan worden.

Vanuit een acupunctuur perspectief, bewegen de naaldjes ‘Qi’ en ‘Xue’, wat ongeveer ‘energie’ en ‘bloed’ betekent. Zo herstellen ze de balans van Yin en Yang in het lichaam.

Maar natuurlijk kan je ook fysiologisch en biochemisch gaan meten wat er gebeurt in het lichaam. Met daarbij de belangrijke kanttekening, dat je alleen vindt waar je naar zoekt…

Wat is er al over de werking bekend?

Aan het begin van de acupunctuur opleiding vond ik een documentaire van de BBC uit 2012 ‘The Science of Acupuncture’ op YouTube, waar onder andere een openhartoperatie met acupunctuur als enige verdovingsmiddel succesvol wordt uitgevoerd in China. Aan het einde van de video worden ook MRI-beelden getoond, die aangeven dat er hersengebieden oplichten als gevolg van het plaatsen van naaldjes in acupunctuurpunten. Dat is een van de manieren om te meten dat er werkelijk iets gebeurt.

Er zijn in de afgelopen jaren vele artikelen gepubliceerd, die inzicht geven in de mechanismen hoe acupunctuur z’n effect kan hebben. De betrokkenheid van specifieke zenuwbanen en zenuwvezels zijn bestudeerd. En talloze biochemische stofjes, zoals neuropeptiden en neurotransmitters, die vrijkomen door een acupunctuurbehandeling, zijn geïdentificeerd. Deze stofjes kunnen vervolgens een rol spelen bij pijnverlichting, een ontstekingsremmend effect hebben of bijvoorbeeld positief werken op stemming.

Andere meer directe effecten die zijn bestudeerd, zijn bijvoorbeeld spierontspanning, regulatie van de hypothalamus-hypofyse-bijnier as (in het Engels, ‘HPA’) - die belangrijk is voor je stressregulatie - en het beïnvloeden van het parasympatische zenuwstelsel, het deel van het zenuwstelsel dat verband houdt met rust, ontspanning, spijsvertering en weefselgenezing. Op www.evidencebasedacupuncture.org kan je hierover veel informatie vinden.

Nog een andere manier?

Waar ik me niet zo bewust van was en wat blijkbaar op wetenschappelijk gebied een vrij herontdekt veld van onderzoek is, is de studie naar ‘purinerge signalering’.

Uhh, wat??

Purines en hun afgeleiden, met name adenosine en ATP, zijn de belangrijkste moleculen die de intracellulaire energiehomeostase en nucleotidesynthese regelen. Waarbij homeostase het behouden van evenwicht betekent, in dit geval dus van de energie, en nucleotidesynthese belangrijk is voor de aanmaak van genetische boodschappers zoals DNA en RNA.

Blijkbaar functioneren deze purines ook als boodschapper binnen en tussen verschillende weefsels. Daarbij vindt er interactie plaats met allerlei andere transmitternetwerken (soort van ‘boodschap-overdragers’) om aspecten van cel-gedrag te coördineren, zoals deling, differentiatie (dus welk celtype de cel wordt), verplaatsing, celdood en andere fysiologische processen die heel belangrijk zijn voor de juiste werking je lichaam en geest. Foutjes (‘pathogenese’) in deze zogenaamde ‘purinerge signalering’ dragen blijkbaar bij aan verschillende ziekten (Huang et al., 2021).

Op www.evidencebasedacupuncture.org kan je lezen dat studies op muizen aantonen dat degenen die gefokt waren om niet te kunnen binden aan adenosine, geen pijnverlichting hadden van acupunctuur, en ook niet enige van de daar bij behorende chemische veranderingen, terwijl de normale muizen dat wel hadden (Goldman et al., 2010, Huang et al, 2018). Dit effect werd blijkbaar ook gezien bij mensen (Takano et al., 2012).

Toch de beweging van Qi?

Misschien herkennen we de ATP in dit hele verhaal nog uit de biologieles van vroeger. De omzetting van ATP dat was toch de motor, ofwel de energie die ons lichaam nodig had in elke cel? Gaat acupunctuur dus al met al toch over de beweging van Qi, ofwel energie?

Het is interessant en wellicht ook belangrijk om meer te weten te komen over de werkingsmechanismen van acupunctuur, al is het maar om bruggen te slaan met westers medische toepassingen.

Maar daarnaast denk ik dat het ook belangrijk is om de rijkheid van de betekenis van ‘Qi’ op meerdere levels niet te reduceren tot een beperkt aantal biochemische of fysiologische processen, gebaseerd op oorzaak-gevolg denken.

Als acupuncturist werk je met Qi. Interactie, aandacht, compassie, intentie, beweging en ja, ook het plaatsen van de naald, beweegt de Qi...

Referenties

Burnstock, G. (2014) Purinergic signaling in acupuncture. Science 346 (6216): S23-S25

van Duijse, J (2024), thesis: Effectiveness of acupuncture in treatment of depression and anxiety – A qualitative literature study

Goldman, N et al. (2010) Adenosine A1 receptors mediate local anti-nociceptive effects of acupuncture. Nat Neurosci 13:883–8. doi:10.1038/nn.2562

Huang, M et al. (2018) Critical roles of TRPV2 channels, histamine H1 and adenosine A1 receptors in the initiation of acupoint signals for acupuncture analgesia Sci Rep 8:6523. doi:10.1038/s41598-018-24654-y

Huang, Z et al. (2021) From purines to purinergic signalling: molecular functions and human diseases Signal Transduction and Targeted Therapy 6:162 doi:10.1038/s41392-021-00553-z

Takano, T et al. (2012) Traditional Acupuncture Triggers a Local Increase in Adenosine in Human Subjects. The Journal of Pain13:1215–23. doi:10.1016/j.jpain.2012.09.012