Voeding als medicijn

In Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG) geldt het gezegde ‘voeding is je medicijn’.

De rol van voeding en meer specifiek, individuele voedingsmiddelen, in relatie tot gezondheid en disbalans, is een studie en specialisatie op zich.

Toch vallen er best wel wat algemene dingen te vertellen over dieetgewoonten als mogelijke ziekteoorzaak of in ieder geval, veroorzaker van disbalans, in de ogen van je acupuncturist.

Wat ik zelf heb gemerkt in de afgelopen jaren, waarin ik me een beetje bezighield met mijn eigen voeding, is dat veel tips en visies over gezondheid, zo geïsoleerd zijn en los van context. “Kurkuma is ontstekingsremmend”, “Linzen zijn een goede vleesvervanger”, “Gemberthee is gezond”… Maar wat ik ontdekte in de Chinese geneeskunde is vooral, dat wat gezond is voor de één, niet per se, gezond is voor de ander. Maar samenhangt met je constitutie en je energetische balans op dit moment. En dat het isoleren van voedingsmiddelen sowieso de potentiële voedingswaarde vaak onderuithaalt. Kurkuma wordt blijkbaar veel beter opgenomen in combinatie met zwarte peper. En om voldoende eiwitten uit peulvruchten zoals linzen te halen, moet je ze combineren met zoiets als zilvervliesrijst om in de juiste combinatie van aminozuren te voorzien. Gember heeft verwarmende eigenschappen en is daardoor vanuit de ogen van je acupuncturist zeker niet voor iedereen gezond. Dus bijvoorbeeld bij chronische ontstekingen of opvliegers door de menopauze, liever laten staan en zeker niet een dagelijkse gewoonte van maken.

We eten in Nederland graag van alle culturen door elkaar. Italiaans, Japans, Indiaas, Thais, Turks etc. Echter, de combinatie van kruiden, granen, groenten etc. zoals ze in cultuur en traditie worden doorgegeven, heeft vaak invloed op de voedzaamheid. En zonder je daar dus echt in te verdiepen, blijft die kennis toch vaak buiten je bereik.

Gelukkig kan je met de basisprincipes uit de Chinese geneeskunde al heel wat goede keuzes maken voor jezelf.

Gezonde eetgewoontes volgens TCG

• Eet gevarieerd

Misschien een open deur, maar daarom niet minder waar.

In Chinese voedingsleer hebben alle voedingsmiddelen hun eigen energetische eigenschap. In termen van ‘koude’ en ‘hitte’, maar ook in relatie tot ‘smaak’. Elke smaak – zuur, bitter, zoet, pikant en zout - is daarbij gerelateerd aan één van de vijf Elementen en hangt dus ook samen met bepaalde lichaamssystemen/orgaanenergieën.
Om het ingewikkeld te maken, is deze eigenschap niet altijd gekoppeld aan de echte smaak. Een appel wordt bijvoorbeeld als ‘bitter’ geclassificeerd, terwijl we daar toch niet de associatie bitter bij hebben. Het is dus meer een indeling. En alle ‘smaken’ hebben hun eigen effect op het lichaam. Door te variëren zorg je dus voor het in stand houden van een goede balans. Gebruik je bepaalde voedingsmiddelen te veel, dan zal de eigenschap van het voedingsmiddel een verstorend effect hebben op bepaalde onderdelen van je lichaam.

• Eet met aandacht, in goede stemming/fijn gezelschap en kauw goed

Emoties hebben in de ogen van de Chinese geneeskunde effect op je organen. Hevige discussies of ruzies tijdens het eten beperken bijvoorbeeld de functionaliteit van je Maag energie. Te gehaast eten of eten tijdens het werk putten de energie van de Maag ook uit. Daarom, geef je voeding en jezelf de aandacht die ze verdienen en geniet!

Goed kauwen is natuurlijk logischerwijs een belangrijk startpunt van de vertering.

• Eet op regelmatige tijden en niet te kort voor het slapen gaan

Laat op de avond nog eten belast de energie van de Maag. Zoals we weten is ontbijt belangrijk om te voorzien in energie na de nacht en de start van onze spijsvertering in de nieuwe dag. Chinezen zeggen dan ook ‘Ontbijt als een keizer’ omdat volgens de Chinese orgaanklok de energie van de Maag ’s ochtends tussen 7 en 9 uur maximaal is. Op dezelfde tijd in de avond is deze energie het laagst. Het is dus eigenlijk het beste om voor 19u een lichte avondmaaltijd te nuttigen en in de avond niet meer te eten. Natuurlijk maak je af en toe een uitzondering of misschien past het sowieso anders niet in jouw schema. Maar als je standaard laat op de avond nog eet (of snackt!) en je ervaart daarbij ook klachten, dan is het zeker iets om te overwegen.

• Eet niet te veel en niet te weinig

Deze klinkt ook logisch. Bij te veel kunnen we ons wel wat voorstellen. Hierbij gaat het soms ook over te veel suiker, te veel vet, te pikant, te veel van sommige voedingsmiddelen zoals zuivel, alcohol of koffie/zwarte thee. Maar ook te veel rauwe of koude voeding, als dat voor jouw constitutie of huidige situatie ongunstig is.
Bij sommige disbalansen waarbij we als acupuncturist spreken over deficiënties of tekorten, is het belangrijk om jezelf goed te voeden. Deze tekorten zijn soms niet meetbaar volgens westers medische diagnostiek, maar maken toch dat je je suboptimaal voelt en klachten ervaart. Te weinig eten heeft dan misschien soms niet met echt te weinig voedsel te maken, maar wel met te weinig voeding die voor jouw systeem voedend is. Hierover kan je acupuncturist advies geven.

• Eet groenten en fruit die bij het seizoen passen

De natuur heeft het al best goed voor je geregeld. Elk seizoen de juiste voedingsstoffen. Natuurlijk hoef je dit niet elke keer te doen. Maar denk er eens over na en probeer er iets bewuster van te zijn.

Individuele balans is de sleutel

Al met al is voeding een superbelangrijke basis van je leven en je levensenergie ofwel ‘Qi’.

Door bewuster bezig te zijn met wat jouw lichaam nodig heeft, zorg je ervoor:

• Dat je niet onnodig Qi kwijtraakt
• Voldoende Qi aanvult
• En de Qi op de juiste manier laat stromen

Hoe? Dat is dus voor ieder persoon verschillend, maar past altijd wel binnen deze algemene richtlijnen. Voor wie het interessant vindt, valt er dus nog veel meer over te leren en te ontdekken. Maar het is goed te weten dat een paar eenvoudige aanpassingen, in combinatie met de acupunctuurbehandelingen, soms al een groot verschil kunnen maken!

Referenties

Maciocia, G (2020) De grondslagen van de Chinese geneeskunde. 3rd edn. Brussel: Satas.

Pitchford, P (2002) Healing with whole foods - Asian traditions and modern nutrition. 3rd edn. Berkeley, California: North Atlantic Books