Wat is acupunctuur – een overzicht in vogelvlucht

De grondslagen van de Chinese Geneeskunde

1. Yin – Yang: een absolute tegenstelling ofwel een relatief dualisme in de tijd, aanwezig in alle aspecten van het leven. En de drijvende kracht achter verandering.
Het herstellen van de balans tussen Yin en Yang in het lichaam ligt aan de basis van acupunctuur en alle andere onderdelen van TCG.
Yin staat voor rust, donker, substantie etc., terwijl Yang staat voor activiteit, licht, niet-substantieel etc. Dit concept kan worden doorgevoerd in alles, ook in het lichaam en de geneeskunde. Een paar eenvoudige voorbeelden. Heb je bijvoorbeeld last van brandend maagzuur, dan wordt dit onder andere gezien als Hitte en dus als een te veel aan Yang energie. Maar heb je altijd koude voeten en handen, dan kan dit juist een gevolg zijn van een te kort aan Yang energie. 

2. Vijf Elementen/Wu Xing: een systeem van overeenkomsten en patronen dat gebeurtenissen en dingen indeelt, vooral in relatie tot hun dynamiek.
De essentie van het model ligt in de verschillende interacties tussen de Elementen. Die kunnen voedend/genererend (Shen-cyclus) of controlerend (Ko-cyclus) zijn. Dit zijn de normale fysiologische, dus gezonde, relaties. Maar ze kunnen ook dominerend (dominerende Ko-cyclus) of rebels (Wu-cyclus) worden in geval van ziekte. 

3. Vitale substanties en Qi-mechanisme/Qi Ji: alle verschijnselen zijn het resultaat van voortdurende aggregatie, ‘samenkomst’, en verspreiding van Qi. Het is een energie die zich tegelijkertijd manifesteert op fysiek en mentaal-spiritueel niveau. Qi is voortdurend in beweging en kent verschillende aggregatieniveaus.
De vitale substanties: Qi, Jing (‘Essentie’), Xue (‘Bloed’), JinYe (‘Lichaamsvloeistoffen’) en Shen (‘Geest/Mind’) zijn allemaal vormen van Qi. Hun interactie is de basis van lichaam en geest.
Binnen het lichaam hebben de verschillende vormen van Qi hun eigen optimale circulatierichting, ‘Qi Ji’, en stroomt de Qi door meridianen en in de ruimte tussen spieren en huid.

4. ZangFu: concept van interne Yin-organen (Zang), namelijk Hart, Pericard, Milt, Long, Nier en Lever en hun externe Yang-organen (Fu), respectievelijk Dunne Darm, San Jiao, Maag, Dikke Darm, Blaas en Galblaas.
In de theorie van de Chinese Geneeskunde zijn deze organen veel meer en ook anders dan hoe we ze in de westerse geneeskunde kennen. In plaats van anatomische structuren, zijn het meer functionele energetische concepten. Ze omvatten lichaamsfuncties, weefsels, zintuigen, maar ook emoties en mentale activiteiten. En correleren met kleuren, klimaten, smaken, geuren etc.
Binnen deze theorie van de ZangFu spelen de principes Yin-Yang, Wu Xing en Qi een rol.

Meridianen en acupunctuurpunten – hoe acupunctuur z’n effect kan hebben

De meridiaantheorie

De TCM-diagnose vertaalt de acupuncturist vervolgens in een behandelprincipe. Zoals in de eenvoudige voorbeelden moet Hitte worden geklaard, maar een te kort aan Yang moet worden aangevuld. Om dit te kunnen doen, is de meridiaantheorie essentieel voor een acupuncturist. Dit systeem is de ingang voor het terugbrengen van balans.
In deze theorie zijn er twaalf Hoofdmeridianen die verticaal door het lichaam lopen en verbinding maken met onder andere hun corresponderende ZangFu. Maar er zijn nog een heleboel andere soorten zoals de Divergente, Luo en 8 Extra Meridianen met hun eigen netwerk en functies.
Volgens de TCG theorie, transporteren de meridianen Qi en Bloed/’Xue’ (wat niet precies hetzelfde is als gewoon bloed). Zo voeden ze het hele lichaam. Ze zijn dus essentieel voor alle activiteit in het lichaam.
Ze maken communicatie mogelijk tussen binnen en buiten, tussen de ZangFu ofwel de organen, weefsels en zintuigen en integreren zo het hele lichaam. Ze zorgen voor handhaving van de Yin-Yang balans in het lichaam. En vormen verdediging tegen het binnendringen van pathogenen van buitenaf.

Acupuntuurpunten

Een acupuncturist werkt vervolgens met acupunctuurpunten op deze meridianen. In de Chinese term ‘Xue Wei’, zit eigenlijk de betekenis ‘grot’ of ‘gat’. Het zouden dus misschien beter acupunctuurgaten genoemd kunnen worden. De plekken waar de naald ‘in een gat’, de Qi en het Bloed (‘Xue’) kan bewegen in de ‘ondergrondse’ stroming van de meridiaan.
Er zijn vele puntcategorieën van punten die soortgelijke functies hebben. Sommige ‘voeden’, sommige ‘bewegen’, sommige hebben specifiek effect op mentaal-emotionele balans. Enzovoort. De punten hebben vaak prachtige namen zoals ‘Spirit Gate’ of ‘Great Rushing’. In de naam vind je vaak al aanwijzingen voor de functie.
In totaal zijn er honderden acupunctuurpunten. De WHO heeft een document waar er 361 worden gedefinieerd. De gedefinieerde punten zijn echter niet de enige punten op het lichaam die gebruikt kunnen worden. Aangezien alles met elkaar in verbinding staat en er ook nog concepten kunnen worden gebruikt waarbij er correspondentie is tussen een lichaamsdeel en het hele lichaam, zou je kunnen stellen dat er nog veel meer bruikbare punten/gebieden zijn op het lichaam. In de praktijk wordt een deel van de gedefinieerde punten wel veel vaker gebruikt dan sommige andere punten, vanwege hun ervaren sterke en positieve effecten.
(Hoe dat in westers medische termen zou kunnen werken lees je in deze vorige blog)